تاریخچه آوج و وروق
خرقان (قابل اصلاح و ویرایش)
جغرافیای منطقه :
شهرستان آوج یکی از شهرستان‌های استان قزوین، و به مرکزیت شهر آوج میباشد
و نقطه مرزی بین استان قزوین و همدان است. این شهرستان با شهرستان‌های تاکستان و بوئین زهرا وبا استان‌های زنجان، همدان، و مرکزی همسایه میباشد. مرکز شهرستان شهر آوج در فاصله ۱۲۵ کیلومتری قزوین (در سمت جنوب غربی استان قزوین واقع شده است) و ۱۱۵ کیلومتری شهر همدان در منطقهای کاملاً کوهستانی واقع شده‌است که این امر باعث گردیده که دارای تابستان‌های بسیار خنک و زمستان‌های پر برفی باشد. جمعیت ساکن در این شهرستان در حدود چهل و پنج هزار نفر میباشد.
محصولات مهم در این شهرستان انواع سیب، انواع هلو، زردآلو، گردو، بادام، گندم، گوجه فرنگی و… میباشد. این شهرستان دارای دو بخش به نام‌های آوج و آبگرم است. همچنین دهستان‌های شهید آباد، خرقان غربی و حصار ولیعصر در بخش آوج و دهستان خرقان شرقی در بخش آبگرم این شهرستان قرار دارد.
پیشینه تاریخی :
در مورد سابقه تاریخی این منطقه روایات متعدد و آثار باستانی و تپه‌های باستانی گوناگونی در اقصی نقاط وجود دارد، منطقه آوج تا سال 1379 دارای مساحت کلی 2776 کیلومتر مربع بود واز دو بخش خرقان شرقی وغربی با 54 آبادی تشکیل شده بود ولی در سال 1379 با تصویب هیات دولت قسمتهایی از خرقان شرقی و غربی به بخش جدید آبگرم داده شد و اکنون منطقه آوج در قسمت جنوب غربی استان قزوین واقع شده و یک شهرستان مستقل می باشد (قاراقان یک کلیت فرهنگی تاریخی است که مساحتی نزدیک به ۵۰۰ کیلومتر مربع را دربر دارد)
شهر آوج به جهت قرار گرفتن در موقعیت ارتباطی مناسب و همجواری با پایتخت‌های دولت مادها، ایلخانان و صفویان دارای تاریخی طولانی و قدیمی است. در گیریهایی که بین آشوریها و مادها بوجود آمد عده زیادی از مادها کشته شدند ولی مادها دست از مقابله بر نداشتند و در بازگشت راه را بر قوای آشور درمنطقه کوهستانی میان قزوین و همدان بستند ولی مادها از آشوریها ضرات شدیدی خوردند که محل کوهستانی درگیری این دو قوم در کوهستانهای آوج بوده است وهمچنین سلسله ساسانیان نیز در این منطقه دارای موقعیت ممتازی بوده است و در نهایت در سال ۲۴۱ه. ق به قزوین ملحق میشود. در دوره حکومت سلجوقیان که سنی مذهب بودند آوج (آب به) به همراه ری و قم ۳ منطقه شیعه نشین بوده است و در همان دوره در آوج مدارسی به نام مدارس علی شاهی وجود داشته که در آن طلاب علوم دینی مشغول به تحصیل بوده‌اند. در حال حاضر این مکان به نام محله علم شاه تغییر نام یافته است.
حمدالله مستوفی در نزهة القلوب می‌نویسد
خرقانین ولایتی است چهل پاره دیهٔ است واز اقلیم چهار هوایش به سردی مایل است و آبش از چشمه‌ها که از آن کوهها بر می‌خیزد.
مواضع آبه (آوه یا آوج) اردان (اروان) گلچین (کلنجین) و طشکری (طبلشکین) و سیف آباد که معظمات قرای آن و حقوق دیوانی آن نه هزار و پانصد دینار است و آوه (آوج) به عنوان شهری یاد می‌کند که در عهد او دارای بارو بوده است.
ناحیت خرقان به جهت موقعیت طبیعی خود غالبا بصورت ییلاقی و اردوگاه نظامی مورد استفاده حکام قرار می‌گرفت چنانچه در وقایع سال ۸۷۱ هجری می‌خوانیم میرزا مظفرالدین جهانشاه پادشاه ترکان برای اجتماع، سردران به بلاد آذربایجان و عراق فرستاد و بنابر فرمان محمد میرزا از اصفهان و سایر امرا و تیول داران با خود فراوان به اردوی همایونی ملحق شدند. پادشاه جهانشاه احشام تراکمه را کوچانیده واز ییلاق خرقان با عظمت و شوکت تمام به جانب بغداد نهضت نمود.
در وقایع سنه ۹۱۶ آمده است که شاه اسماعیل صفوی در این سال در خرقان تجهیز لشکر نموده وبه قصد سرکوبی حکام اوزبکیه به سوی خراسان رهسپار شد. و شمار لشکریانی که در این منطقه به لشکریان شاه اسماعیل اضافه میشود بالغ بر ۱۰۰۰نفر بوده است.
در دوره قاجاریه با برگزیده شدن تهران بعنوان پایتخت و تغییراتی که در زمینه واحدهای وابسته به قزوین بوجود آمد. برخی از آنها از سرزمین مزبور جدا گشته واز نظر سازمان تشکیلاتی مملکتی جزء خاک تهران گردیدند. وبرخی از دیگر، چون ابهر و قسمتی از خرقان ضمیمه خمسه و زنجان شدند. ناحیه خرقان اصولا در منطقهٔ کوهستانی واقع شده و ارتفاعات آن به نواحی کوهستانی ایران مرکزی متصل می‌شوند.
روستاهای آوج و اطراف:
وروق - آقچه قلعه (آوج) - آک (آوج) - امامزاده (آوج) - بیگلر (آوج) - پرسبانج (پرسبانج جزئي ازقاراقان (خرقان) است . پرسبانج در ۲۲ کیلومتری جنوب غربی آوج واقع شده است. پرسبانج فاقد هرگونه برداشت آب ازسفرههای زیرزمینی است وپربارانترین منطقه روستایی آوج به حساب می آید که سد خاکی پرسبانج یکی از بزرگترین سدهای خاکی استان قزوین می باشد) - توآباد - دشت آهو (آوج) - رزک (آوج) - شینگل - عباس‌آباد (آوج) - قره‌آغاج (آوج) - قمشلو (آوج) - مصر آباد – میلاق – تخت میلاق– کلنجین – یل کرپو – سنگاوین – هالالّج – قارا داش - میان دره (آوج) - هرائین علیا - هلدر - یاستی بلاغ - جوبینه - قهوج - گوو یک (شهید آباد ) - خسروآباد- خروس دره – کرفس - استلج - هرایین - قرخ بلاغ (چهل چشمه) ، کامشکان - اسماعیل آباد – نیریج - منصور - امامزاده علاالدین - چنگوره و…
هرکدام ازاین روستاها هزران سال دارای قدمت تاریخی میباشند.
جاذبه های گردشگری آوج
شهر آوج در قسمت کوهستانی استان قزوین ودر جوار کوههای بزرگ ودره های عمیق واقع شده از نظر طبیعی دارای مناظری زیبا ، خنک و دلپذیر است .از گردشگاههای طبیعی می توان به موارد زیر اشاره کرد :
برجهای دوگانه خرقان (این برج‌ها در سمت جنوب غربی استان قزوین و در غرب شهر آبگرم ودر نزدیکی روستای حصار واقع شده و دو آرامگاه مربوط به دوره سلجوقیان میباشد. برج اولی یا شرقی ۲۶ سال قدیمی تر از برج غربی است وپلانی هشت ضلعی داشته که ضلع آن طرحهای متنوع آجری نقش گردیده است. و با ستونهای مدوّر نگهدارنده و روپوش تزیین آجری پلکان منتهی به بام طرح هندسی که بالای هر ضلع شکل خاصی دارد. ارتفاع این آرامگاه در حدود۱۵ متر و قطر بنا حدود ۱۱ متر میباشد. یک حاشیه کتیبه باریک به خط کوفی که آیاتی از قران کریم (لو انزلنا) در بر دارد و کتیبه مذکر سال بنا را ۴۶۰ هجری قمری معرفی می‌کند که یکی از چشم گیر ترین و زیبا ترین آثار معماری این دوره است.
برج دوم قریب به ۳۰متر از برج اول فاصله داشته و از نظر شکل تقریبا هم اندازه برج اول است. واین برج ۵۵ سانتیمتر بزگتر از برج اولی میباشد این بنا نیز دارای گنبد دوپوش ویک پلکان منتهی به فضای بین دو پوشش است و شیوه آجرکاری بدیعی دارد که بعدا در گنجه سرخ مراغه و بناهای دیگر تقلید شده است و علاوه بر آیات (لو انزلناه) آیه مبارکه (افحسبتم انّما خلقناکم) نقش بسته و بقعه یک محراب با تزیینات آجری دارد.
متن کتیبه‌های دو بنا حاکی از آنست که معماران آنها از اهالی زنجان و برادر یا پدر و پسر بوده‌اند. نام معمار برج اول معمار محمد .... زنجانی و نام معمار برج دوم ابومعالی محمد بن... زنجانی میباشد.
معروف است (بنا به قولی) که دو امامزاده خواهر و برادر به نام‌های محمد بن موسی الکاظم و حدیده خاتون بنت موسی الکاظم در آن جا میباشد. کتیبه این برج تاریخ ۴۸۶ هجری قمری را برخود دارد. برجهای آرامگاهی خرقان با بیش از ۵۰ طرح آجری جزء شاهکارهای معماری ایران بشمار می‌روند)،
کاروانسرای شاه عباسی آوج (این کاروانسرا در مرکز شهر آوج و در مسیر قزوین-همدان قرار گرفته، کاروانسرای مذکور دارای طرح مستطیلی شکل است که گوشه‌های آن به چهار ضلع کوچک ۷۰/۳ متری تبدیل یافته و در واقع طرح کاروانسرا به صورت هشت ضلعی درآمده که دو ضلع بلندتر آن ۲۰/۲۶ متر و پهنای آن ۷۰/۲۵ متر است. وسعت تقریبی آن 55×58 متر میباشد و دارای طرح دو ایوانی است. شالوده کاروانسرا از سنگ‌های لاشه و قلوه سنگ بنا شده و روی آن آجرچینی شده است. کاروانسرا از داخل دارای دو ایوان و 24 ایوانچه است و در پشت اکثر آنها، حجره‌ها واقع شده‌اند که چهار عدد از آنها به شترخان کاروانسرا راه دارند. شترخان به صورت راهرویی طویل با پوشش طاق و تَویزه است و زیر هر طاق نمای آن سکویی جهت باراندازی قرار دارد ..در بال درب ورودی کاروانسرا کتیبه‌ای به خط نستعلیق بر روی یک قطعه سنگی مرمر به شرح زیر کنده کاری شده است.با توجه به کتیبه مشاهده میگردد این کاروانسرا از جمله منزلگاه‌هایی است که در مسیرهای اصلی کشور و به دستور شاه عباس صفوی بنا شده و در سال 1040 هجری قمری در زمان پادشاهی شاه صفی به پایان رسیده است. متأسفانه این بنا در زلزله تیر ماه سال 1380 خورشیدی آسیب‌های جدی دید)
آبگرم معدنی شهر آبگرم ( پایلوتی برای گردشگری استان قزوین است که نام آن را بارها و بارها از طریق رسانه‌ها شنیده و با طبیعت بکر و دست نخورده آن بسیاری از شهروندان استان به خوبی آشنایی دارند.
جوی‌های متعدد منابع جوشان آب به همراه کوهها، صخره‌ها و دره‌های متعدد و ناب تنها گوشه‌ای از صدها عرصه گردشگری منطقه آبگرم است.
متاسفانه بعد مسافت، قرارگیری در اعماق رشته کوه و دوری بیش از 100 کیلومتری از مرکزیت استان، جذب اعتبارات و تزریق حمایت‌های مالی و اعتباری را برای گردشگری آبگرم با مشکل روبه‌رو کرده است.
با این حال روزانه حجم قابل توجهی از مسافران عبوری از یک سو و گردشگران از طرف دیگر به مقصد آبگرم حرکت کرده و به قصد بهره‌مندی از چشمه‌های جوشان آبگرم به این شهر حاصلخیز و پرظرفیت سفر میکنند)،
آبشار روستای منصور( این آبشار در 5 کیلومتری جنوب غربی روستای منصور میان صخرههای N3540 E4902 آبشار منصور آوج در موقعیت جغرافیایی مرتفع در مسیر رودخانه شکل گرفته است. آبشار روستای منصور از توابع بخش مرکزی شهرستان آوج دارای نمایی زیبا است که دیدن آن برای علاقه مندان خالی از لطف نیست. ارتفاع تقریبی این آبشار از کف رودخانه در حدود 7 متر بوده و دورتادور آن با صخره ها ، کوه ها و نیز درختان بومی همچون بید در برگرفته شده است. راه دسترسی به این روستا از طریق جاده ای است که پس از انشعاب از جاده اصلی قزوین- همدان،در محل پل اروان، با عبور از روستاهای اروان، قوزلو، نقاش و نیارج به روستای منصور منتهی میگردد.
این روستا در منطقهای کوهستانی واقع شده که دارای مناظر طبیعی و چشم اندازهای بکری است و وجود بناهای امامزاده و حسینیه منصور نیز ارزشهای فرهنگی و مذهبی بدان بخشیده است. رودخانه دائمی روستا از گذشته تاکنون نقش مهمی در برپایی سکونتگاههای متعدد در این منطقه داشته و به لحاظ طبیعی نیز حائزاهمیت است. مناظر طبیعی پیرامون این رودخانه شامل کوه ها،صخره ها و زمین ها و باغات متعددی است که شاخص ترین آن ها آبشار این روستا است.)،
طبیعت روستای مشانه(روستای مشانه یکی از روستاهای منطقه آوج از توابع شهرستان بویین زهرا، استان قزوین است که حدودا” در 120کیلومتری جاده تهران به همدان واقع است. فاصله آن ازجاده اصلی 11 کیلومتر است. برای دسترسی به این روستا جاده تهران همدان را بعد از بخش آبگرم 20 کیلومتر به سمت غرب ادامه دهید. پس از عبو از یک تونل کوچک که تنها تونل این جاده است 4 کیلومتر ادامه مسیر دهید تا در سمت راست جاده به قهوه خانه ای بنام (کباب سرای پل اروان) برسید. وارد جاده فرعی شوید و با ادامه آن بعد از 5 کیلومتر به روستای اروان خواهید رسید. جاده خاکی در جنوب روستای اروان را ادامه دهید تا بعداز 6کیلومتر شما را به روستای مشانه درمجاورت قله قارقالان می رساند. کوه قارقالان با ارتفاع ۲۸۷۲متر از توده های کوهستانی غرب آوج به شمار می رود که بیش از ۵۰ کیلومتر طول و۲۰ کیلومتر عرض دارد. گونه های مختلفی از جانوران مانند گرگ، کل و بز، گراز، پلنگ، خرس، تشی، روباه، سیاه گوش، شغال، کبک، انواع گنجشک‌سانان، افعی زنجانی، گرزه مار، آگامای قفقازی، افعی قفقازی، مار آتشی، مار چلیپر و انواع لاسرتا در نواحی اطراف روستا زندگی می کنند)
قارلوخ دره (قاران قلوخ دره در زبان آذری به معنی دره تاریک است. دو طرف آبشار را ارتفاعات بلندی احاطه کرده و واقع شدن آبشار در سمت جنوب و عدم تابش خورشید باعث نامگذاری این منطقه به قاران قلوخ گردیده است. سمت راست آبشار از روبرو را سنگ های صخرهای بلندی تشکیل داده است که بعلت صعب العبور بودن آن زیستگاه مناسبی برای عقاب ها وکرکس ها است همچنین بالادست آبشار در حاشیه رودخانه پوشیده از در ختان گردو است. سمت چپ آبشار با یک شیب تند و پوشش گیاهی انبوه به قله قاباخ قوزی متصل می شود و آبشار که بین این دو بلندی قرار گرفته با ارتفاعی حدود 15 متر و عرض دهانه تقریبی 4 متر از آن جاری است. آبشار قاران قلوخ آبشاری دایمی است و در فصول مختلف سال جریان دارد. اطراف آبشار را پوشش گیاهی متنوعی فرا گرفته که از آن جمله می توان به پونه، گزنه، آویشن،ت وکلوجه و پیاز کوهی اشاره کرد. این آبشار در دربند روستای مشانه و داخل ارتفاعات روستا قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریا 1900متر است. بازدید از این آبشار برای علاقمندان به طبیعت برای گذران یک روز بیاد ماندنی با هوای مطبوع و در سکوت و آرامش توصیه می شود.)
چشمه علی (حد فاصل روستای مصر آباد و روستای ارتش آباد چشمهای بسیار زلال و زیبا به همراه جنگل های مجاور آن وجود دارد که در فصل تابستان محل بازید و تفریح بسیاری از هموطنان از اقصی نقاط کشور میباشد که با سنگچنی و سیمان استخری درست شده و در آن پیر و جوان و کودک بنا بر اعتقاداتی که دارند آب تنی میکنند )
روستای دیدنی وروق(اورو) ( یکی از بهترین و زیباترین روستاهای منطقه و بسیار بکر و دیدنی است و دربارهی مناطق تاریخی و زیبایی های طبیعی این روستا کمتر کسی اطلاع دارد و شاید به خاطر بکر بودن این روستا است که تا به حال معروفیتی برای آن حاصل نشده است چشمه های زلال و با خاصیت درمانی آن زبانزد است – قلعه تزک سر(تاج سر یا تازه سر)- دریاچه دریابک - غارهای تولک (زیستگاه کل و قوچ ایرانی ) و چالالار (بام کوههای آق داغ ) بخشی از زیباییهای دیدنی این روستا است)
چشمه (دریاچه) دریا بک ( حد فاصل روستای پرسپانج و روستای وروق یکی از عجیب ترین و منحصر به فرد ترین دریاچه و یا چشمه منطقه است که گفته شده عمقی ندارد و علیرغم خطرات موجود محل شنا کردن بومیان منطقه است و از آب آن جهت آبیاری مزارع پایین دست و روستای وروق استفاده میشود)
امامزاده‌های روستای کلنجین، کوه بلند آق داغ - آبشار شاه دره آوج با ارتفاع ۳۰ متر – قلعه سفید کوه – جنگل های سلطان بولاغ – ستون های قرخ قیزلر(چهل دختر) - قرخ بولاغ(چهل چشمه) - چشمه آب گرم خرگان – صخره های شتر سنگی و شیر سنگی – درخت کهنسال روستای پروان - آبشار شاه دره آوج - غار قلعه کرد - روستای کاروان سرا - امام زاده علاء الدین – امام زاده محمد طاهر- گبر قلعه و..... شهر آوج به جهت قرار گرفتن در موقعیت ارتباطی مناسب و همجواری با پایتخت های دولت مادها ، ایلخانان و صفویان دارای تاریخی طولانی و قدیمی است.
این وبلاگ به توصیه دوستان جهت شناخت هر چه بیشتر مناطقی از خرقان به خصوص منطقه ای بسیار زیبا و دوست داشتنی و بکر به نام آق داغ و حومه شرقی آن روستای وروق است که در این فضا با گوشه¬ای از آیین و تمدن و زیبایی¬های منحصر به فرد آن آشنا می¬شوید.